Şanghay İşbirliği Örgütü Nedir Amaçları Ve Üye Ülkeleri

Dünya coğrafyasında ekonomik, siyasi ve askeri yapılanma ve örgütlenmeleri Bilginler ekonomi ekibi olarak Ekosektör bölümümüzde siz değerli takipçilerimize tanıtmaktayız. Bu yazımızda ise Şanghay İşbirliği Örgütü Nedir Amaçları Ve Üye Ülkeleri konulu makalemizi inceleyelim.

Şanghay İşbirliği Örgütü Nedir

Bölgesel güvenlik alanı amacıyla bir araya gelen Rusya, Kazakistan, Çin, Tacikistan ve Kırgazistan ülkelerinin kurduğu bir örgüttür. Bu örgüt Çin Halk Cumhuriyeti’nin Şanghay kentinde 1996 yılında bir araya gelmiştir. Kurulduktan sonraki görüşmeler 1998-2000 yılları arasında üç kez sırasıyla; Almatı, Bişkek, Duşanbe merkezlerinde yapılmıştır. Bunlardan sonraki görüşme 2001 yılında yapılan görüşmede Şanghay Beşlisi adıyla faaliyetine başlayan örgüt adını Şanghay İşbirliği Örgütü olarak olarak değiştirmiştir. Bu görüşmede beş olan devlet sayısı altıya çıkarak aralarına Özbekistan‘ da katılmıştır.

Şanghay İşbirliği Örgütünün Siyasi Etkileri

Örgüt 2005 yılında ABD’ye Orta Asya’dan kendisini geri çekmesinin çağrısını yapmış ve böylece ilk ABD tepkisini ortaya koymuştur. Bunun sonucunda ABD Özbekistan’dan askerlerini geri çekmiştir.

Örgütün diğer bir faaliyeti 2007 yılında gerçekleştirmiş olduğu Barış Misyonu adıyla bir askeri tatbikat etkinliğidir. Bu etkinlik Rusya’da Ural Dağlarında gerçekleştirilmiştir.

2012 yılında ise bu örgütün içinde ülkemizin adı anılmış ve diyalog ortağı vasfıyla katılım gerçekleşmiştir. Bu etkileşim hem Türkiye hem de diğer üye ülkeler açısından  büyük bir siyasi olay olduğu söylenmektedir.

Şanghay İşbirliği Örgütü Üyeleri, Gözlemcileri Ve Dialog Partnerleri

Günümüzde orjinal adı Shanghai Cooperation Organization olan örgütün üyeleri;

Çin, Hindistan, Kazakistan, Kırgazistan, Özbekistan, Pakistan, Rusya, Tacikistandır.

Örgüte gözlemci niteliğiyle katılan ülkeler;

Afganistan, Beyaz Rusya, İran, Moğolistan‘dır.

Diyalog partneri olan ülkeler;

Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Sri Lanka, Türkiye‘dir.

Destekçi ülkeleri ise

ASEAN, BDT ve Türkmenistan olarak sayabiliriz.

Kullanılan resmi diller Çince ve Rusça‘dır ve örgütün ana merkezi Çin’in Pekin merkezidir.

Örgütün Kuruluş Amacı

Bu ülkelerin bir araya gelmesinin amacı ABD’ye karşı karşıt düşüncelerde bulunmalarının çerçevesinde gelişmektedir. ‘Tek kutuplu dünya kabul edilemez‘ düşüncesi ile ilerleyen bu topluluk amacını bu cümle ile de açıkça belirtmektedir.

Ülkelerin yaptığı işbirlikleri başta güvenlikte olmak üzere ekonomik ve kültürel alanlarda işbirliği  olarak sayabiliriz. Güvenlik başlığı altında ‘Bölgesel Anti-Terörizm Yapısı’ kurulmuştur. Bunun yanında askeri tatbikatlar birkaç kez tekrarlanarak düzenlenmiştir. 2007 yılında güvenlik, uyuşturucu ve suç başlıkları altında işbirliği yapılması amacıyla Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü ile Şanghay İşbirliği Örgütü bir anlaşma düzenlemişlerdir.

Şanghay Beşlisi

Ekonomik işbirliği olarak 2003 yılında bir anlaşma imzalanmış ve serbest ticaret bölgesi oluşturulması gerekliliğine kanaat getirilmiştir. 2005 yılında petrol, gaz ve su kaynaklarının ortak kullanımını kapsayan ortak enerji kullanım projesi tasarlanmıştır. Bunun sonucunda İnterbank kurulmuş ve toplantısı 2006’da yapılmıştır. Yine bu yılda düzenlenen diğer bir toplantıda tekrar ‘Enerji Kulübü’ başlığıyla ortak enerji kullanım tasarısı gündeme gelmiş fakat her ülkeden aynı ilgiyi görmemesi sonucu hayata geçmemiştir. Kültürel İşbirliği çerçevesinde ise Sanat Festivali ve sergi  gibi çalışmalar yapılmıştır.

Şanghay İşbirliği Örgütü

Şanghay İşbirliği Örgütünün İşleyiş Organizasyonları

Örgütün işleyişi yedi ayrı bölüm şeklinde çalışma ortamı ile yürütülmektedir. Bu organizasyonda bulunan çalışmalar yürüten organları şu şekilde sıralayabiliriz;

Devlet Başkanları,

Ulusal Koordinatörler,

Bölgesel Anti-Terör,

Sekreterlik,

Temsilcilikler,

Hükümet Başkanları,

Dışişleri Bakanları Konseyleri.

Karar merkezi olan Devlet Başkanları Konseyi yılda bir kez toplanmaktadır. Devlet Konseyi dışındaki Konseyler kendi aralarında aldıkları kararları Devlet Başkanları Konseyine iletirler ve  karara bağlanıp bağlanmayacağı böylece belirlenmektedir.